Tutuhon Ha`anen Gupot

Share

Pa`gu na ha`ane tutuhon tiempun gupot Noche Buena ni kinenduse halom ni selebrasion Thanksgiving. Este na dinaña familia ma`gas na okasion. Tutuhon selebrasion yan preparasion finatton Noche Buena gi tanu` mañgilisyanu siha.

I ha`ane sumen dañkulu signifikasioña gi todu tanu` mañgilisyanu kontodu iya Marianas. Dispues de senan Thanksgiving Day, tana` fan listu hit umabiba kompliaños i Niño Jesus yan ta chahlaugue` `nai mattu gi gima`ta yan bendision gi ha`anen Noche Buena.

Todu lokue` prumepara siha para i Misan Gayu gi pueñgen Noche Buena. Mañaunau hit umabiba i finatton i Niño Jesus.

Tradision relihion i tanu` i mana`liliku` i Niño gi gima` i tautau-ta siha. I finattoña un` espesiat na momentu mana`en agradesimientu pot todu bendision-ta dispues ta gagaugue` nu i bendisioña para i nuebo na sakan. Sumen namagof i a`gañg na kantan famaguon siha ni tumatitiye i Niño para kada guma` gi señgsoñg siha.

Estague` lokue na okasion `nai mafattu manmahalañg-ta nu ayu siha na manguinaiya-ta i esta manhanau para i deskanson niha `sino mangaige gi chagu` tanu`. Enfin ta tayuyute siha felis noche buena.

Huñgan, hu hahassu tatte `nai mandikiki` ham haf` sessu bida gi bespiran noche buena. Gaige ha` ayu na siñiente i luhan `sino chathinassu pot kulan guaha para u fattu bisita ni tita tuñgu`. Kasi oppan este gi memegaiña na tautau piot ya inatisa ni guaifon yan maneñgheñg na mañglu Disiembre.

Hu hassu lokue` i pekat para i Gima` Yuus, boniton kantan i koru, manñgiñge` Niño yan inadisehan Noche Buena gi entalu` todu. Dispues manhanau ham para i gima` manna`lagu kafe antes de bai`n fan deskansa. Mañge` na buruka hohoñga gi halom i señgsoñg deste kantan Noche Buena esta todu klasen esalau.

Sige mona para i Año Nuebu. Gi misan gayu manmattu hit gi un` kanta `nai manmangagau hit bendision para todu. Esta na`tañges ayu na patte i “Jesus, Yuus mame, gi nuebu na sakan, gai ase` nu hame, apatta i daño, na`e ni deskanso i mangaige `sta gi naftan yan ayu seha kasu matai na sakan”. Nuebu i sakan `nai tatuthon ta`lu dinuebu kareta.

Pueñgen Noche Buena

Dispues de senan familia, estaba i lahihu `nai in` repasa signifikasion pueñgen Noche Buena. In` hassu estorian i biblia na ni unu malagu` sumede si Santa Maria dumeskatga i patgon Yuus gi halom gima` niha gi enteru siudan iya Bethlehem?

Ma-usune para i chagu` hogsu` estake masoda` un` liyañg ga`ga`. Ayu `nai mafañagu si Jesus i lahen Yuus. Mapega gi un` establon ni mahafye sakaten ga`ga` dispues matampe ni un` pidason magagu.

Gi hilu` ayu na liyañg estaba un` ma`lag pution ni umi`ina enteru siuda. Todu i tanu` lokue` lumi`e` malag ayu na luseru. Espesiat na noche sa` todu guinife yan esperansan tautau manmakomple sin ditension. Para i maneñgheñg pueñge mamatkilu i Niño kulan kinilu.

Popble na familia lau ma-aksepta estau niha. Mampos sumen nama`aggem i hinimidden dos saina gi siniñgon haf` guaha `nai makonduse halom i lahen Yuus. `An hita mohon sumusede guaha kampu para ta suñgon pinadese gi te`ug na maneñgheñg pueñge gi halom liyañg ga`ga?

Sensian hinimidde yan minesñgon finenina hafanu`e` si Santa Maria yan San Jose gi pueñgen Noche Buena. Ayu `nai matutuhon preparasion hinanau Jesus para u chogue che`chu` Yuus Tata.

***

Guaha `nai ta huñgog masañgan “kulan kinilu” pot sensian satton na hinimidde. Era, i kinilu na ga`ga` achog un` sesi` agagaña para un` apprubecha sen ti umuguñg. Matai papa` sin kumate pat umuguñg. Ginen ennau `nai malagnos ekspressiun “kulan kinilu”. Todu silensiu!

Preparasion

Todu i señgsoñg duru i tautau mana`gasgas lugat niha preparasion para ha`anen Noche Buena. Matutuhon gipot familia siha gi bespiran Noche Buena. Gi sigiente dia tanañga finatton i Niño ni tinatitiye ni kantot siha. Sumen namagof i famaguon-ta ni dumalalag i makone` Niño para i gima` i tautau siha `nai duru mañganta sunidun Noche Buena. Animu i manla-amku` ni kumonduduse este na bisita gi gima` tautau-ta siha.

Gi tiempon antigu, estague` na ha`ane `nai todu ramientan gualu` manmapo`lu papa` pot para u fañaunau gi selebrasion mafañagun i Niño Jesus. Mauleg na deskansu yan inatienden finatton i Saina. Mañgiñge` i patgon Yuus ya seguruyu` na manmangagau lokue` bendision niha mas mauleg na kinisecha gi otru sakan yan menos iran pagyu.

I tradision Noche Buena makilili` lagu American nu i tautau-ta. Siha lokue` mandaña gi selebrasion un` ma`gas na okasion. Manmamatinas ya dispues de fina` boka sige pa`gu mañganta kantan Noche Buena ginen i tano`ta. Estague` `nai anog na siña un` lagnos i tautau ginen Noche Buena lau ti un` lagnos i Noche Buena ginen anten natibu. Satton na dinaña`!

***

`An mattu este na okasion `nai manadiseha hit todu felis pasguan Noche Buena. Gi bespiran año nuebu manadiseha dinuebu gi entre yan halom familia.

John S. Del Rosario Jr. | Contributing Author
John DelRosario Jr. is a former publisher of the Saipan Tribune and a former secretary of the Department of Public Lands.

Related Posts

Disclaimer: Comments are moderated. They will not appear immediately or even on the same day. Comments should be related to the topic. Off-topic comments would be deleted. Profanities are not allowed. Comments that are potentially libelous, inflammatory, or slanderous would be deleted.