Sinague` Tasen Paraiso
Antes na tiempo, tatnai man-chathinasso hit pot insurance guma`, tumobet familia osino hinemlo`. Pago, todo este siha na asunto debi ta kubre osino mañgilulog hit gi halom rimulinon tasen kotten supremo.
****
Mientras sige ta embrasa konbiñienten modetno na modun linala`, achachagigigo ha` yan pesten man-nuebo siha na chetnot para i natibo.
Deste chetnot lasas, haga`, dinalag, artraitis (arthritis), todo klasen kanset, TB yan chetnot hari-up (hurry-up) stroke. Dios miho!
****
Pinilogho na ositan este i chetnot dinalag (follow me). Lao hulie` un` amiguho ume`esalao ya ha tatancho` i lalo` na uma-puno` ensegidas antes de u tohge gi damagas adeñgña. Hu ñañgon na u daflogue talo i chaot`ña siha na neñkano`. Esta tutuho` lagoña `nai sige chiniot` nu i chalegña sa` ti hahago` yo`. Ai, prekura talo i fritada, lasas manog yan guihan, uhañg, mahoñgañg yan tinala` mantika. Dios miho!
****
Este i amot ni ninaen` i mediko, dos klase guaha, ya `nai ninae` hao para un` gimen debi un` komnple.
Yangin fiet un` tatiye matago`mo, siempre anog gi halom dos tres dias kao guaha adelanto.
`Nai hago mismo umaregla i monhayan esta ma-otden na amot, pues chamo añgoñgogho na u siña i mediko dumetetmina hafa sesso chenotmo.
Na fañgontento hamyo gi inetden i mediko.
Tat` mas minagofña `nai halie` na hana` magoñg i chetnotmo. Hago solu i kapitan hinemlo`mo.
****
Fakto na mientras mas i taotao amko`, mas menos defensot tataotaoña tumagam i chetnot siha ni fumatotoigue. Piot ya aguaguat hao gi ma-otden na amot, mas un` fuñot chansamo muna`lo tatte gi otdinario na hinemlo`.
Hu soda` lokue` na megai fuma` katso un` paha na fino manmalañgo: “Pinipino` ha` i taotao nu i guinaiyana”. Ke lao presiso na un` atbansa haanen finataimo?
****
Diberas na esta na`chaleg `an hu huñgog i taotaota mañguentos dispues de mabisita i malañgo gi ICU. Bolutariamiente, masañgane i familia “Ta aksepta i disposision i Saina sa` dipotsihe ha`”.
Dios miho, hombre kumeke matai i taotao, manmatto i tropan sabion kariso ya manman-offrese tailaye na diskonsuelo. Dimas mohon de un` fan offrese palabran mina`añao, hafa mohon ya un` huchom sekosmo gi hilo` silensio na tinayuyut? A` Saina!
****
Masañgane un` daibetes nu i mediko na una` para gumimen setbesa. Man-atan, dispues mamaisen kao siña maseha dos lata pot abriganas? Sinañgane nu i mediko na solu ha limittegue` gi dos lata.
Mamatinas aregloña mismo: dos lata kada guma` parientes. Antes de minachom atdao, un` kes setbesa esta ha gimen. `Nai mafaisen hafa na ha kontradidise otden mediko, ilegña: “Ti ha sañganeyo` na dos lata gi dia. Ayo ha` ilegña i dos lata. Pues guaho la`mon kao dos lata guine yan guihe.” Dios miho!
****
Este i umekuñgog, sumen presiso gi maseha haye na ma`gas publiko. Obligao na un` tuñgo` pumesa, ginen i sentimienton i taotao, hafa sesso pinadesen niniha.
Lao kada tumalag hilo`yo` gi Senate, sosobla i mansabio ineppe yan finiho`, piot sa` tatnai man-ekuñgog nu i sentimienton taotao niha gi señgsoñg siha.
Hu konsidedera kao pot mampos hihot gi mapagahes `nai mangaige siha na esta ti siña manunog papa` gi eskaleran i taotao gi komunida siha? Dios miho!