Haye `in represesenta?

Share

`Nai pot dos besis i botadot Saipan ha punu` ma-establesen casino guine, hafa gi este na disision publiku ti makomprende ni membron lehislatura ni umapprueba disision kontra dinisehan i tautau?
Klaru na tai respetu i lehislatura yan administrasion gi un` asuntu ni i publiku mismu chumule` yan dumespone pot tai inañgoghu gi representanten niha gi hegsu` I Deni`.

Este na malabida yan maladisision siempre tana` klaru pot uttimu besis pa`gu na Nobiembre. Nahoñg na insuttu kontra i publiku ni dumesponi dibuenamente haf` sentimentoña.

Guaha man-mama` sabiu gi mañan gueku na kuestion niha: Ya hafa otru `nai siña ma-adelanta kahan iya Marianas pot obligasion? Ti mapot ta oppe: Ke lau hafa bidadamu na deste tiempu maigo` hau gi fatachoñgmu? Isau i publiku na hagas hau losus gi siyamu?

Anog klaru na i asuntu makonsidera ni tropan gueku. Taigue i grupon man-fahagot yan tomtum. Puru inetnon fanihi ni mapgao gi hegsu` sabana. Kontodu mañan niha prefektu fanihi!

Che`chu` Muron

Adahe na che`chu` tailaye mahasñgon mayute` gi un` banda disposision i tautau pot casino. Ha pañgon kuestion gi konsensia-ta: haf` na taiguine man-tai respetun niha gi disision i tautau?

Kau pot mana` fan pasehu para Hong Kong, China, Singapore yan Filipinas na ensegidas man-mafahan konsensian niha? Kau pot mana` fan lamlam kakagoñg niha Manila na mayute` interes i publiku? Kao tai guenau baratun konsensian niha?

Sumen na`pinite i mampos na`tatah na eskalera `nai madisidi un` asuntu ni siempre tumulaika modun linala`ta. Kau pot este na gotpe ma-apprueba gi dos guma` lehislatura? Kau este mina` mafitma lai gi halom homhum?

Afañielos, pot guaha siha nasion gi oriya ni mas man-fuetsudu fiñkas (koble) niha ni umatetutuye adelanton casino gi lugat niha mina` mauleg ta atan hafa na patte gi metkau para hita. Gi 2016 na sakan, siempre Japon ha establese industriña casino ya ha tagam 26 miyon ni man-riku na tautauña.

Otru nasion tat kumu Macau, South Korea, Singapore, yan Filipinas sige machoneg mas mauleg na setbisiu para u esgaihon i mas man-riku guatu gi lugat niha. Manu gi halom este na kompitensia fuetsan fiñkas `nau hulat Saipan? Dispues, esta guaha estados siha pumadese ti nahoñg mapromesa na rinikohen fondun casino `nai mismu bisinu umestable casinon niha mismu.

Uttimoña, hita mismu sumupotta este na industria sa` ti humalom i mapromesa na fondu. Chatpagu para tali`e na i mamoble mana fan hugando ya ginen kalaguag niha `nai mau`udai i industrian casino guine. Mauleg este mohon na karera?

Asun foggun natibu

`An mamakat un` na`mansu konsensiamu haf` tinatemu gi plaset hinimidde, totne i guafen kusinan sanhiyoñg `sino fanongge fugera.

I pau ennau na asu siña umesgaihon hau tatte guihe na tiempu `nai motmut sensian komunida gi humidde na pineble. Ta usune haf` guinahata sin tana tailaye i bisinu.

Mañge` na bisitasion i tuma`lu hau tatte guihe na patte gi ha`animu `nai pinañgon sensian añklan espirituat ni kulan malagon ñaihon. I pau asu i hagas señat preparasion amotsan oga`an, taloa`ne yan fina` sena. Oppan gi señgsoñg diariu ni chinaflulun ni asun kusina.

Palabran gi ha`anita

`Nos kuantos palabra mauleg ta ta`lun bumisita: Inañgoghu, dinida, hineñgge, subetbia yan inasi`i. Pega inañgohomu gi Nanalibreta, muñga duda gi taihinekong na nina` siñaña, hoñgge haf` fino`ña; na subetbiu hau umatisa hineñggemu; gi birada asi`i i prohimumu piot i mas un` pega kumu enemigumu.

Malofanyu` gi este na chalan ya esta tihoñgiyon i siñienten kulan mahatsa hulu` gi lañget `nai hu asi`i un` tautau ni humasñgune-yu`. Hu pega gi kanai i Saina sa` guiya man-dispoponi. Diberas, ni para ositan haf` nina` siñaña. Kulanyu` un` granum unai gi halom miyon galon na tañken hanom. Pinasensia gi tasin hinimidde i propiu meskla gi diariu na hinanau-ta.

***

Chetton matan un` amiguhu yan asaguaña maseha esta machadispone i dos asagua. Buente pot finatoña gi triste na che`chu` familia mina` ti malefayu` nu guiya. Diariu hu hahassu gi tinayuyothu pot gineftauña. Estague` na eskalera `nai un` lili`e haye fiet amigumu.

***

Un` amku` lokue` diariu gi tinayuyothu pot hana`e-yu` ayudu guihe na ora `nai ni monayu` ni tatte. Ginen ayuduña `nai hu fahane lahihu lecheña guihe na pueñge. Sessu ha kombidayu` antes de u malañgu yan madispone. Ti apasiyon na ayudu mina` hu hahassu diariu gi hechuran tinayuyot-hu lokue`.

***

Magahet na bali mañgonsidera gi otru prohimu-ta piot `nai finagcha`e gai chinatsaga. Ti un` lache eskaleran diberas na chinatsaga kontra banida yan diskuidu. I mefe`na mauleg un` ayuda, i segundu sotta ya u lachok gi halom chubaskun diskuiduña.

John DelRosario Jr. is a former publisher of the Saipan Tribune and a former secretary of the Department of Public Lands.

John S. Del Rosario Jr. | Contributing Author
John DelRosario Jr. is a former publisher of the Saipan Tribune and a former secretary of the Department of Public Lands.

Related Posts

Disclaimer: Comments are moderated. They will not appear immediately or even on the same day. Comments should be related to the topic. Off-topic comments would be deleted. Profanities are not allowed. Comments that are potentially libelous, inflammatory, or slanderous would be deleted.