Bendision Ginen Hilu`

Share

Guaha `nai huhuñgog masañgan pot “minaipen tautau”. Lau kase guiya este gi un` palabra: matdision. Siña silensiu lau haf` kumilulog huyuñg siempre u birague` tatte gi pettan-mu mismu.

Hu akanteha para bai` komprende haf` sustansiaña. Era, i tinatemu i futtuna-mu. `Nai mauleg hau na kilisyanu piot ya geftau hau man-ayuda gi man-namase` mas felis hinanau-mu yan famaguon-mu. Mit besis na bendision u fattu giya hagu ginen i Saina.

Guaha lokue` `nai tahuñgog na i Saina sen man-apase. Yangin ilelegta kastigu ginen guiya pues dudayu` kau tailaye i Nanalibreta. Nina`e kampu para un` ta`lun umatan kau sattun hau gi tinago`ña. Pot mantautau hit na kontodu inemug ta diseha gi otru. Fan asi`i sa` enague` tinago`ña.

Un` talo`ane hu atan haye hupopo`lu kumu inemeguhu. Mangagau-yu` dispensu ya gi hilu` hinimiddi hu asi`i todu. Kulanyu` mahatsa gi fatachoñghu ya esta ñahlalañg siñiengtehu. Hu pega dispues todu inañgogho-hu giya guiya. Desde ayu na tiempu tatnai hu totpiyu` seriosu na problema.

Diariu na usun luseru gi tinayuyothu i pisun konsueluhu ginen hilu`. Aksepta i disposision i Saina sa` mas felis hinanaumu gi kareramu. Fan asi`i para un` ma-asi`i lokue`.

Destrosiu: Kase dies años tatte, estabayu` Kagman gi gima` cheluhu `nai sige i bisinu ha lofan maletan niha para i kareta. Era, para u an hanau para lagu Amerika pot taya` appottunidat cho`chu` guine.

Gi kombetsasion mame umanog hafa dichu na para u fan hanau. Sumaunau gi tropan mana` fan basta ni Fitial Administration. Appottunidat gi praibet mampus baratu i sueddu. Ni i gima` familia ti inapase.

Ha gomgumyu` ayu na gotpe. Unu i prohimu gi homesteaders ni humatsaye familiaña guma`. Dispues tinetpi appenas appottunidat cho`chu`. Guma` yan sitiu ha abandona gi un` sakudida ya ha diñgu i tanu`.

Kumu padre de familia, hu komprendi pinadesin maliñgun appottunidat gi maprebeniye regulatmiente nesessidat familia. Sigeyu` dispues para iya hame. Tula noche ha estotbayu` pinadesin ayu na familia. Para ta luñu` hinaguñg niha pot natatah na politika? Ni lepblun Lusifet tihu soda` este na pahina!

Puntu: I amtau na kabisiyu siempre ha komprendi linala` familia. Yangin para u mueba siempre lokue` ha espihaye otru lugat para u soda` hinaguñg niha. Lau ti este masusedi.

Manmayute` gi un` banda kulan galagun halum tanu` lau mantautau. Makat na pinadesi lau siempre u kilulog ennau na malabida tatte ti todu mañaunau pumunu` ha`anen familia siha guihe na tiempu.

Espiritu: Guaha na ha`ane `nai buruka hinasoghu pot lamegai para bai` chogue piot ya tinetpi chatfelis na gaseta siha pot che`chu` kumbalache.

Hu usune malag papa` troñkun mañga umefresku guinaifen suabe na mañglu`. Bonitun sunidun hagun niyog ni ginagapot ni mañglu` piot `an oga`an.

Gi karera, guaha lokue` siha lugat `nai siña silensiu un` bisita para un` lipa hau. Primet lugat i Guma` Yuus, taduñg kañada, kantun tasi yan sadog. Gi katkuet lugat ni hufatoigue un` tiempu, hu sesienti presentin espiritu ginen antigu siha na mañainata.

Pas yan kontentu siñienteghu. Este siha na lugat i prenibeniyen i Saina pot para ta aligau gi halum katma yan silensiu esperansa yan pas gi ha`anita.

Mauleg i kantu tasi gi lemlem tautau. Siña mamokat hau man-atan chagu gi hilu` katma na tasi mientras sige tinayuyotmu. Mauleg na okasion makula` asuntu siha ni umestototba hinassomu.

Nina`e hau kampu umasimula asuntomu gi hilu` ditetminasion para un` satba antes de un` diñgu i lugat. Esta ñahlalañg siempre siñientemu gi biradan para i gima`.

Chenot Kanset: Todu klasen kanset mapadedesi ni tautau-ta siha na tiempu. Desde titanos, halum pachut, guetgueru, estomagu, tilipas lodu` yan `nos kuantos chenot famalao`an. Taya` amotña fuerake sattun na inali`e yan mediku kada sakan.

Makat na pinadesi gi katkuet manera. Dañkulu na estotbu gi monedan familia piot `nai kada ratu mana`halum gi hospitat. Ayu mas makat i `nai mattu uttimu finu` mediku na sala` i chenot. Makone` i malañgu para i gima para uma-assiste estake madispone.

Hu hassu un` sutteritu kanset pechoña. Umasoda` ham Honolulu `nai mattu lokue` uttimu finu` i mediku na taya` esta siña machogue. Finagcha`e pueñgen Noche Buena. Hana`e-yu` i patgon ni dandaña ukulele para bai`n kanta sunidun Christmas. Hu cho`gue pot yine`ase`.

Tulanoche ham kumanta pues ilegña gi mesgu mataña, “Kase este uttimu na Noche Buena para guahu yan si nana-hu, Uncle John”. Kadu` tihu huñgog lau klaru na finu` despedida ginen i patgon. Ha birague` tatte Saipan dispues ya madispone ti apmam yan finattoña.

Guaha otru siha man-atuñgo-hu pumadesi kanset estake manmadispone. Yangin un` padesi, fangagau ayudu gi Saina minesñgun gi halum ennau na mattiru. Tat mas ke bendisioña!

I Amiguhu: Sessu teñga umasablasus ham yan amiguhu Magoo man-ñahlalañg siha na asuntu yan ositan. Lau gi tatten mañge` chalegña katgadu sentimentun unestu na ekspressiu. Ni achog haf` i amiguhu tatnai hu fa`ichanag. Parehu ham tautau yan kilisyanu.

John S. Del Rosario Jr. | Contributing Author
John DelRosario Jr. is a former publisher of the Saipan Tribune and a former secretary of the Department of Public Lands.

Related Posts

Disclaimer: Comments are moderated. They will not appear immediately or even on the same day. Comments should be related to the topic. Off-topic comments would be deleted. Profanities are not allowed. Comments that are potentially libelous, inflammatory, or slanderous would be deleted.