Grasian Tautau-ta siha

By
|
Posted on Jan 22 2012
Share

Gi ‘nai pagu matutuhon mapake Saipan ni balan ginen i batku siha, duru i dos umasagua de umensinahyau, malalagu gi halom ñeti para i liyañg gi fina’ hogsu’. I mina’ tres biahe ‘nai matompu’ i lahe ya hinegsi mona ni asaguaña, ha birague ya ha faisen: “Hafa, Maria, esta para puru ha’ hotse’, taya’ esta para falagu?”

Ma-arresta un’ sutteritu pot bulacheria. Finaisen ni sarentu hafa ginimeña. Ilegña i prohimu, “Budweiser”. Ginacha’ i amku’ tiha tuñgu madiletran Budweiser. Pues ha faisen i patrolman para u chinilie’ halom un’ tai sinahguan na lata.

Finaisen tatte para hafague’ latan Budweiser. Sinablasus, “Esta hu tatagu’ hau na un’ chulie’yu mage latan sitbesa. Taya’ bisnesmu kumetuñgu usuña”. Mattu dispues i patrolman yan latan sitbesa. Ha chule’ i sarentu ya ha kopia i letran Budweiser halom gi repotña. De dios!

—-

Mana’ fan pasehu i man-malañgu para i hagas Daie na tenda hihot yan Pagoda Hotel giya Honolulu. Mafaisen un’ bihu hafa malago’ña para u fahan. Ilegña na dos kinihutu para i asaguaña. ‘Nai ha soda’, ha botsa gi santatte na betsaña. Malefa ti ha apase.

Gi kineyuñg niha, man-estaba kantidan polisia gi entrada. ‘Nai man-estaba esta gi halom kareta, mamaisen i amku’ haf’ na bula polisia gi tenda. Sinañgane ni draiba na ma-espipha un’ tautau ni chumule’ dos kinihutu ya ti ha apase. Ensegidas i amku’ ha yuti’ i kinihutu gi papa’ siya. Dispues, sige fumofu, “Taimamahlau, tatpalu kinihutu”. Che’chu’ tramposu!

Ma’udai un’ Chamorun Guam gi taxi. ‘Nai mattu gi hegsu’ Terlaje, ha faisen i draiba haye-gue’ na familia. Ineppe ensegidas, “Familian ga’ga!” Hineñgañg i prohimu ya mamatkilu.

Dispues, ha atrebigue’ talu fumaisen, “Dispensayu amigu, pot parentela na mamamaisen-yu'”. Sinablasus talu tatte, “Familian ga’ga. Nanahu si Tan Marian Paluma, tatahu si Tun Juan Manog”. Ai, maulegña buente ti mamaisen.

—-

Man-makone’ man-malañgu para i offisinan gobietnu para u fan man-bisita. Estaba lokue’ guihe i defuntu as Serafin Kamiyama. Finaisen ni gobietnu para u kantaye i grupu. Ti matman: “Jingle bells, jingle…of what fun a Lexus ride…” Ha atalaghe ham i gobietnu ya mamaisen kau hame fumanague i prohimu ni kantaña. Grasia guihe na oga’an. A` Saina! —

Ma-faisen i ginen presidenten iya Filipinas hafa kumeke ilegña “bacteria”. Ensegidas ha oppe, “Guiya ‘nau i tatten kafeteria”. A` Saina!

Sige si pale’ ha espiha i chalan i Post Office. Ha lie’ tropan famaguon ya ha faisen manu chalaña i PO. Mafanue’. Dispues ha sañgane i famaguon, “Un’ dia, bai’ fanue’ hamyu ni chalan i lañget”. Ilegña un’ pitbetsu, “Hmmm! Hombre chalan i Post Office ti siña un’ danche kuandu menos i lañget”. A` Saina!

Malalade si Nanu’ pot ha usa i kemon famalao’an. “Ma-momye todu na ayu na komun para usun famalao’an solu?” Ha atan papa’ i yippa’ kasunesña dispues ilegña, “Este lokue’ ha nesessita i kemon”. A` Saina!

Man-afaisen i tropa hafa mohon ya guakan halom kolat ham ni listu para u fan mabende. Sige man-a’atan haf’ na kuetpu guinahan todus.

Ilegña i unu, siempre ma-upos-yu’ sa’ loka’, masogsug yan kachasa sinsen-hu. Ha atan i otru ya ilegña na kumu para fritada, mauleg si Kindu’ sa’ dikiki’, ridondu yan mañaña’ sinseña. Umaya yan tininun lemai sa’ mi-mantika.

Dispues, ha atan un’ amigon mame ya ilegña na siempre guiya finenina mafahan sa mauleg para kaddun to’lañg, piot sa’ anaku’ yan mi-gugat sañotña. Siempre mi-getmun koyenturaña ni paire yan finadeni’. A` Saina.

Malalagu un’ Chamorro para i Post Office ‘nai pinidoñguan ni kattaña. Ha hatsa hulu’ dispues ha repara na guaha siha malefaña. Ha faisen amiguña Tagalu hafa para u pega. Sinañgane na u tuge’ ha’ PS, dispues esplika i tetehnan. Inatan ni Chamorro ya finaisen, “Hafa ‘nau i PS?”. Ineppe, “Ai, Porgot Something!” De dios mihu!

Disclaimer: Comments are moderated. They will not appear immediately or even on the same day. Comments should be related to the topic. Off-topic comments would be deleted. Profanities are not allowed. Comments that are potentially libelous, inflammatory, or slanderous would be deleted.